Ιστορία της Τεχνολογίας

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Αναλυτικά, οι φοιτητές/ήτριες με την ολοκλήρωση του μαθήματος θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να αντιλαμβάνονται το τεχνολογικό φαινόμενο στην Ελλάδα ως ιστορική διαδικασία και ως τμήμα της ιστορίας της ελληνικής κοινωνίας.
• Να επιδεικνύουν και να οφελούνται από μια στοιχειώδη εξοικείωση με την ελληνική ιστορία του εικοστού αιώνα.
• Να αντιλαμβάνονται τη «μεταφορά τεχνολογίας» ως ιστορική διαδικασία και κοινωνικό διακύβευμα.
• Να αντιλαμβάνονται τις έμφυλες διαστάσεις του τεχνολογικού φαινομένου στην Ελλάδα.
• Να προσεγγίζουν με κριτικό τρόπο -και συνεπώς να κατανοούν καλύτερα- τον δημόσιο λόγο περί τεχνολογίας στην Ελλάδα.
• Να συσχετίζουν την επαγγελματική δραστηριότητά τους ως μηχανικοί, επιστήμονες ή ερευνητές, με το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου διεξάγεται αυτή η δραστηριότητα.

 

Γενικές Ικανότητες

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών.
• Αυτόνομη εργασία.
• Κριτική σκέψη.
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα.
• Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον.
• Δεξιότητες γραπτού και προφορικού λόγου.
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής.
• Επίδειξη κοινωνικής επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου.
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Εισαγωγικές έννοιες – Το τεχνολογικό φαινόμενο και οι «χώρες της περιφέρειας» – «Τεχνολογική υστέρηση», «βιομηχανική υστέρηση» και ελληνική ιστορία – Μια βασική περιοδολόγηση της ελληνικής ιστορίας και της ιστορίας του τεχνολογικού φαινομένου στην Ελλάδα του εικοστού αιώνα – Εισαγωγή στην έννοια του «ενεργού δέκτη» της τεχνολογίας.
2. Εισαγωγικές έννοιες – Η ιδεολογία του «εξεπσιοναλισμού» και η ελληνική περίπτωση ως διαρκής σύγκριση μεταξύ «πρότυπου» και «κακέκτυπου» – Η «τεχνολογία στη χρήση» και ο διεθνής χαρακτήρας του τεχνολογικού φαινομένου κατά Edgerton. Η έννοια του «ενεργού δέκτη» της τεχνολογίας και των τεχνοκοινωνικών δικτύων με παράδειγμα την εισαγωγή της μοτοσυκλέτας στην Ελλάδα.
3. Έλληνες μηχανικοί και ελληνική βιομηχανία – Θεσμοί και ιδέες των Ελλήνων μηχανικών από τον δέκατο ένατο στον εικοστό αιώνα – Γιατί οι Έλληνες μηχανικοί του μεσοπολέμου ήταν κατά κύριο λόγο Πολιτικοί μηχανικοί;
4. Βιομηχανική τεχνολογία, εργασία και εργατικό κίνημα στην Ελλάδα – Κλωστοϋφαντουργία και καπνοβιομηχανία στον μεσοπόλεμο – η συζήτηση περί «βιομηχανικής υστέρησης».
5. Μεταφορικές τεχνολογίες και υποδομές στην Ελλάδα – Το αυτοκίνητο και ο σιδηρόδρομος – Δημόσια έργα από τον Τρικούπη στον Μεταξά – Παρεμβάσεις στον χώρο και «βενιζελικός εκσυγχρονισμός» – Η τεχνοπολιτική ενοποίηση της ελληνικής επικράτειας.
6. Ενέργεια, βιομηχανική ανάπτυξη και η κληρονομιά του εμφυλίου πολέμου – «αριστεροί» και «δεξιοί» μηχανικοί και το ζήτημα της μεταπολεμικής ενεργειακής επάρκειας – Η Ελλάδα στις απαρχές του Ψυχρού Πολέμου και η τεχνολογική όψη του σχεδίου Μάρσαλ – Τομές και συνέχειες στην ελληνική ιστοριογραφία.
7. Ενεργειακά δημόσια έργα και η περιβαλλοντική πρόκληση: η ατέρμονη εκτροπή του Αχελώου.
8. Υπολογιστικές μηχανές, μεγάλες συγκεντρώσεις δεδομένων και ελληνικό κράτος από τον μεσοπόλεμο ως την μεταπολίτευση.
9. Οι υπολογιστές και οι χρήστες τους στη δεκαετία του ’80 – Η παραγωγή τεχνικής γνώσης «από τα κάτω» – Εθνική συμφιλίωση, καταναλωτική ευδαιμονία και τεχνική συν-εννόηση στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’80.
10. Βιοϊατρικές τεχνολογίες στην Ελλάδα – Η τεχνική όψη της ανάδυσης ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας – Δημόσιες δαπάνες για την υγεία, μηχανές και αντιπαραθέσεις στο τέλος του εικοστού αιώνα.
11. Οι πυρηνικές τεχνολογίες στην Ελλάδα – Οι έως τώρα προσπάθειες ανέγερσης πυρηνικού εργοστασίου στην Ελλάδα – «Ενεργειακή επάρκεια», διακρατικές σχέσεις και τεχνολογίες στον Ψυχρό Πόλεμο – Εκπαίδευση, πολιτικοποίηση και περιβαλλοντικά κινήματα στην Ελλάδα – Ιστοριογραφικοί προβληματισμοί περί τεχνολογικής «αποτυχίας» και «επιτυχίας».
12. Εξορύξεις και η «κρίση χρέους» – Η αναζήτηση ορυκτών πόρων στην Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο από το 2010 και μετά – Η ιστορία και το παρόν των εξορύξεων – Τεχνολογίες «πρόβλεψης» και υπολογιστικά μοντέλα στην Ελλάδα – Τεχνοπολιτικές αναζητήσεις μιας θέσης στον κόσμο και τον εικοστό πρώτο αιώνα.

 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα Αξιολόγησης: Ελληνική
Γραπτή Εξέταση: 100%
Η γραπτή εξέταση θα επικεντρωθεί στην κριτική προσέγγιση κειμένων με μεθόδους που έχουν αναλυθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
Προαιρετικά σύνταξη εργασίας και παρουσίαση μέχρι ποσοστού 20%, αφαιρουμένου από το ποσοστό της γραπτής εξέτασης.

 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Στάθης Αραποστάθης (κ.α.) (επιμ.), Τεχνολογία και Κοινωνία στην Ελλάδα (Εκδοτική Αθηνών, 2015), ISBN: 978-960-213-457-3, Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο, 50661408.
2. Τέλης Τύμπας και Ειρήνη Μεργούπη-Σαβαΐδου (επιμ.), Ιστορίες της τεχνολογίας του εικοστού αιώνα: Ηλεκτρικά Αυτοκίνητα, Ξύλινα Αεροπλάνα, Γαλλικοί Αντιδραστήρες, Γυναίκες Υπολογιστές (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2013), ISBN: 978-960-524-404-0, Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο, 32998372.
3. Τέλης Τύμπας, Αναλογική Εργασία, Ψηφιακό Κεφάλαιο (Angelus Novus, 2018), ISBN: 978-618- 5366-03-2, Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο, 77120019.
4. Αντώνης Λιάκος, «Η Ελληνική Ιστοριογραφία το Τελευταίο Τέταρτο του Εικοστού Αιώνα», Σύγχρονα Θέματα, 76-77 (2001).
5. Κώστας Κωστής, «Τα Κακομαθημένα Παιδιά της Ιστορίας»: Η Διαμόρφωση του Ελληνικού Κράτους, 18ος – 21ος Αιώνας (Πατάκης, 2015).
6. Χρήστος Χατζηιωσήφ (επ.), Ιστορία της Ελλάδας στον Εικοστό Αιώνα, 8τ. (Βιβλιόραμα, 2002).
7. Ε. Χ. Καρ, Τι είναι Ιστορία; Σκέψεις για τη Θεωρία της Ιστορίας και το Ρόλο του Ιστορικού (Γνώση, 1999).
8. Γιάννης Αντωνίου, Οι Έλληνες Μηχανικοί: Θεσμοί και Ιδέες, 1900-1940 (Βιβλιόραμα, 2006).
9. Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος με Βάση Άγνωστες Πηγές και Ανέκδοτα Αρχεία (Μπουκουμάνης, 1972), (Α’ Έκδοση 1931).
10. Λήδα Παπαστεφανάκη, Εργασία, Τεχνολογία και Φύλο στην Ελληνική Βιομηχανία: Η κλωστοϋφαντουργία του Πειραιά, 1870-1940 (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2009).
11. Γιώργος Μαυρογορδάτος & Χρήστος Χατζηιωσήφ (επιμ.), Βενιζελισμός και Αστικός Εκσυγχρονισμός (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1988).
12. Μαρία Συναρέλλη, Δρόμοι και Λιμάνια στην Ελλάδα, (1830-1880) (Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, 1989).
13.  Στάθης Τσοτσορός, Ενέργεια και Ανάπτυξη στη Μεταπολεμική Περίοδο: Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, 1950-1992 (ΕΙΕ, 1995).
14.  Γ. Σταθάκης, Το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ: η Ιστορία της Αμερικανικής Βοήθειας στην Ελλάδα (Βιβλιόραμα, 2004).
15. Β. Βαμβακάς & Π. Παναγιωτόπουλος (επ.), Η Ελλάδα στη Δεκαετία του ’80: Κοινωνικό, Πολιτικό και Πολιτισμικό Λεξικό (Πέρασμα, 2010).
16. S. Arapostathis & Α. Tympas (eds.), History of Technology, Vol. 33, Special Issue: History of Technology in Greece, from the Early 19th to 21st Century, 2017.
17. K. Gavroglou, M. Patiniotis, F. Papanelopoulou, A. Simoes, M. Diogo, A. Carneiro, Sanchez, A. Belmar, & A. Nieto-Galan, «Science and Technology in the European Periphery: Some Historiographical Considerations», History of Science, Vol. 46, 2008.
18. Anthony Mohle & Gordon Wood (eds.), Imagined Histories: American Historians Interpret the Past (Princeton University Press, 1998).
19. Σημειώσεις και μεταφράσεις που παρέχονται από τον διδάσκοντα.